Winkelcentrum Tref Middelburg

Het winkelcentrum aan de rand van het historische centrum van Middelburg - alleen door de Pottenbakkerssingel gescheiden van het stadshart - stond er decennialang naar binnen gekeerd bij.

Opgetrokken uit beton, glazen bouwstenen en met nauwelijks oog voor detaillering ontworpen, detoneerde het flink met de pak- en herenhuizen aan de overkant van de singel. Een dissonant was het, en daar moest een oplossing voor komen. Het pand functioneerde bovendien niet meer; winkelruimtes rendeerden onvoldoende, waren gedateerd, ongeïsoleerd en niet langer goed aangesloten op de routing in het gebouw. Eigenaar en exploitant ASR Real Estate besloot te investeren in een duurzame upgrade, VOCUS architecten tekende voor een totaal-herstelplan om het winkelcentrum weer ‘up and running’ te krijgen.

In de jaren zestig en zeventig zijn hele delen van historische binnensteden met de grond gelijk gemaakt. Niet zelden is de 'ziel' van de stad daarbij beschadigd: het weefsel van de stad dat is aangedaan door het contextloos plaatsen van een niet passend volume op die plek. In dit geval zagen we een naar binnen gekeerd winkelcentrum, zoals ze in die tijd wel meer werden gebouwd, vermoedelijk naar - destijds in trek - Amerikaans voorbeeld van ‘malls’. Aan de rand van de stad kun je zoiets wellicht bouwen, maar in de historische binnenstad - beschermd stadsgezicht nota bene - is dat volledig misplaatst.

Uiteindelijk besloot eigenaar en beheerder ASR Real Estate het zieltogende winkelcentrum een grondige en duurzame upgrade te geven. Er was zo veel mis - met de routing, indeling, aansluiting op de stad en bouwfysisch - dat nieuw bouwen een aantrekkelijke optie leek. Toch was dat niet per se de gewenste uitkomst. Een nieuwbouwtraject duurt lang, ook in verband met de benodigde vergunningen. Het verbouwen, aanpassen en verbeteren van het bestaande pand kan in zo’n geval dan toch de beste optie zijn. VOCUS architecten kwam na grondig onderzoek tot een integraal herstelplan voor het gebouw én de omgeving.

Er kwam nauwelijks daglicht binnen, er hing een verlaagd systeemplafond en vanwege langdurige leegstand waren sommige delen afgesloten met zelfs doodlopende stukken. Uiteindelijk vertaalden we de visie naar de bestaande plattegrond. Er is een nieuwe entree gekomen aan de singelkant, met aansluiting op de brug naar de oude binnenstad. Aan de kant van de parkeergarage is een volwassen entree gemaakt, met een elektrische hellingbaan, overdekt en met directe toegang tot de parkeergarage. Binnen is een logische route ontstaan van de nieuwe entree en de binnenstraat naar de achterzijde. Albert Heijn kon een kwartslag gedraaid worden en heeft nu een directe relatie met de singel. De geopende gevel geeft de Pottenbakkerssingel meer sfeer en uitstraling.

Het winkelcentrum is aan de buiten- en binnenzijde opener gemaakt, uitnodigender. De dakranden lopen nu zichtbaar door van van binnen naar buiten, de gevel is niet langer de afscheiding. Daglicht stroomt binnen via een lichtstraat. Boven de dakrand zorgen openingen voor extra binnenvallend daglicht. Buitenom zorgen penanten ervoor dat het gebouw iets terug valt en ontstaat ritmiek, ook door het metselwerk dat aansluit bij de maatvoering van de panden in de omgeving.

In de winkelfronten is op vaste plekken ruimte gemaakt voor eigen reclame van de winkels. Dat zorgt voor rust. Er is plek voor zitjes, binnen en buiten, en overal is gebruik gemaakt van warme en zo veel mogelijk natuurlijke materialen: bakstenen in kleuren die na uitgebreid onderzoek aansluiten op die uit de buurt, houten latten en een duurzame cradle-to-cradle tegelvloer van Mosa.

Bijzonder aan dit project is de duurzame ambitie van de opdrachtgever, ASR Real Estate. Je ziet dit bijvoorbeeld terug in de keuze voor circulaire materialen, de zonnepanelen op het platte dak en de elektrische oplaadpalen in de parkeergarage. Maar ook in de mogelijkheid tot herverkaveling in de toekomst, waar nu al rekening mee is gehouden. Binnen dit project werkten we samen met DGMR, die een rekenmodel gebruikte om de beste balans te bepalen tussen duurzaam presteren en economische haalbaarheid. Het gebouw is nu helemaal verduurzaamd en de exploitatiekosten zijn drastisch verlaagd. De focus lag hier op winkelcomfort, energiegebruik, materiaaltoepassing en flora & fauna.

Winkelcentrum TREF kan een voorbeeld zijn voor Nederlandse winkelcentra die komende jaren nog verbouwd moeten worden.